ICT Media
Kuzey Kıbrıs Turkcell Genel Müdürü Murat Küçüközdemir, Kuzey Kıbrıs’ın mobil sektöründeki 5G ve fiber altyapıya geçiş hazırlıklarını, yayın hayatına yeni başlayan ictkttc.com'a değerlendirdi:
- “Kuzey Kıbrıs Turkcell olarak 4,5G’yi Kuzey Kıbrıs’a ilk önce getirerek mobil genişbantı hayata geçirdik. Şimdi sıra fiber konusuna geldi. 5G’yi konuşabilmek için önce fiberi halletmek gerekiyor. Fiber olmazsa 5G olmaz”
- “Turkcell olarak, bu işe bütçe ayırarak, 60-70 bin haneye nasıl fiber götürebiliriz diye sabit internet kullanıcılarının 3’te 1’ini modellemiş olarak ay sonunda bir fizibilite çalışması çıkaracağız”
- “Ortak altyapı modelini Kuzey Kıbrıs’ta çok önemli bir fırsat olarak görüyoruz”
-"Turkcell olarak 5G için Eylül 2027’ye göre çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Burada 5G frekansımızın da olması nedeniyle gerçek anlamda 5G deneyimini testlerde gösterebilecek durumdayız”
ictkktc.com: Kuzey Kıbrıs Turkcell açısından 2023 yılı nasıl geçti, Kuzey Kıbrıs’taki mobil sektörün bir fotoğrafını çekebilir misiniz? LTE hizmetlerinin kullanımında da hızlı bir penetrasyon görülüyor, bu sizin açınızdan memnun edici düzeyde mi ve gelirlerinize yansıdı mı?
Murat Küçüközdemir: Turkcell için Kıbrıs’ın yeri çok farklı. Burası ilkleri hayata geçirdiğimiz özel bir ülke. Bundan da büyük bir mutluluk duyuyoruz. 3G’yi Türkiye’den 1 yıl önce getirdik. Kuzey Kıbrıs’a 4,5G’nin gelmesi konusunda pilot çalışmayı 2014’te yaptık. Türkiye’de 4,5G ihalesi 2016’da yapıldı. Biz ondan 2 sene önce burada LTE teknolojilerinin pilot uygulamasını yaptık. Burada şu örneği veriyordum, dünyanın 3G teknolojisi olan nadir ülkelerinden birisiyiz diyordum, Cibuti, Kuzey Kore gibi… Buraya yakışmayan mobil altyapı vardı, uzun yıllar da bu yönde bir değişim için somut adımlar atılamadı. Ülkeyi hak ettiği teknoloji seviyesine taşımak amacıyla Kuzey Kıbrıs Turkcell olarak gerektiğinde rakiplerle birlikte çalışarak, paydaşları bir araya getirerek yoğun çalışmalar içerisinde olduk. BTHK’nın da desteğiyle 2022 yılı kasım ayında ihaleye çıkıldı ve biz ihalede en yüksek frekans bantlarını alan oyuncu olduk. 07 Eylül 2023’te, ihaleden sonra 10 ay gibi kısa bir sürede; ki dünyada bu tür dönüşümler için çok iddialı süreler, 4,5G’yi büyük bir gururla hayata geçirdik.
Mevcut abone pazarımız en son BTHK raporuna göre yüzde 61.5. Gelir payımız bunun biraz daha üzerinde. Pazarın çok büyük bir kısmını 07 Eylül itibarıyla 4,5G ile buluşturduk. Biz bu işe başlarken müşterilerimize şunun sözünü verdik: “3G’ye göre 10 kat altyapıyı hızlandıracağız.” Gerçekten de ülkemizin en batı noktası Yeşilırmak’tan en doğu noktası Dipkarpaz’a kadar şebekemizi her yerde 10 katına kadar hızlandırdık. Ülkenin yüzölçümünün küçük olmasından faydalanarak toplam nüfusun yüzde 99.6’sına LTE hizmetini verebildik. Tabii ki gelirlerimiz enflasyonun da etkisiyle arttı. ARPU’larımız da artıyor. Hepimiz zor bir ekonomik süreçten geçiyoruz, 4,5G en azından enflasyon oranında büyümemize katkıda bulundu.
Burada şundan da bahsetmekte fayda var. Müşterilerimizde akıllı telefon kullanım oranı yüzde 92. Bu da oldukça iyi bir oran. Bu müşterilerimizin de yüzde 90’ı bugün 4,5G’yi kullanıyorlar. Data kullanımlarına baktığımız zaman 2,5 kat arttığını görüyoruz. Dünyada 4,5G ve LTE kullanan ülkelere çok yakın tüketimlere biz de gelmiş durumdayız.
ictkktc.com: KKTC’de fiber altyapının genişletilmesi için bir konsorsiyum oluşturma çalışmalarından söz ediliyor. 5G’nin olmazsa olmazı fiber olduğu dikkate alındığında Turkcell fiber altyapı ve 5G konusunda ne tür çalışmalar yürütüyor?
Murat Küçüközdemir: Ben KKTC’ye 2019 yılında geldim. O zaman burada fiber var sanıyordum, olmadığını gördüğümde yaşadığım şoku hiç unutmuyorum. Turkcell olarak 4,5G’yi getirerek mobil genişbandı hayata geçirdik. Şimdi sıra fiber konusuna geldi. 5G’yi konuşabilmek için sizin de belirttiğiniz gibi, önce fiberi halletmek gerekiyor. Çünkü hız bir 10 kat daha artacak. Cihaz bağlantıları çok artacak, gecikmeler çok düşecek. O yüzden fiber olmazsa 5G olmaz. Mobil teknolojiler günün sonunda havadaki uçaklar. Uçak ne kadar hızlı olursa olsun, havalimanına iniyor ve şehir merkezine ulaşılıyor. Havalimanını yapar, oraya ulaşan yolları yapmazsanız olmaz. İşte o yollar da fiberdir. Aksi durumda iş yarım kalır. O anlamda da 5G’ye giderken fiber işinin çözülmesi elzemdir.
BTHK’nın 2023 3. Çeyrek Raporu’na göre Kuzey Kıbrıs’ta 190 bin sabit internet kullanıcısı var. Bu 190 binin de 160 bini çanak üzerinden, kulelerden hizmet alıyor ve bu sürdürülebilir değil. Sağlam kurduğumuz sistemde şiddetli bir rüzgar çıktığında, çanak dönebiliyor ve dönünce internet alınamayabiliyor. Teknoloji hız limitasyonları var, 20 megabit internet hızına sahipseniz mahalleye 3 kişi daha taşındığı zaman frekans planlaması değişiyor. Bu sefer hız 10 megabite düşüyor. Bu iptidai bir çözüm. Aslında 5G’den önce müşterilerimizin, toplumun böyle bir ihtiyacı var. Turkcell olarak, bu işe bütçe ayırarak, KKTC’de şu ana kadar 50 bin haneye nasıl fiber ulaştırabiliriz ve bunun maliyeti ne olur diye ekipler kurarak bu yatırımın çalışmasını yapıyoruz. Bu ay sonunda da toplamda 60-70 bin haneye, bina olarak da yaklaşık 20 bin binaya tekabül edecek şekilde, neredeyse tüm sabit internet kullanıcılarının 3’te 1’ini modellemiş olarak bir fizibilite çalışması çıkaracağız. Biz Turkcell olarak bu yatırımı yaptık. Aynı şekilde Telekomünikasyon Dairesi de bir çalışma yapıyor. Bu çıktıları BTHK’nın liderliğinde sektörün önde gelen firmalarıyla birkaç aydır paylaşıyoruz. Diyoruz ki dünyada ortak altyapı kuran ülkeler örneğin Portekiz, İspanya, Fransa çok başarılı sonuçlar almışlar, fiberi ayrı ayrı hanelere götüren ülkelere göre 20 puan daha verimli olmuş. Kıbrıs küçük bir yer, ortak altyapı şirketi olmadığı durumda Mağusa’yı bir şirket, Girne’yi bir şirket yapsın denilse bile bu ölçeklerde kurtarmıyor. Dünyada başarı ile uygulanmış, Turkcell grubu olarak Türkiye’de de yapılmasının doğru olduğuna inandığımız modeli Kuzey Kıbrıs’ta çok önemli bir fırsat olarak görüyoruz. Hem 160 bin çanaktan hizmet alan müşterilerimizin sorunlarının çözülmesi, hem de 5G’ye giderken altyapı konusunun kökten halledilmesi için çalışıyoruz.
Sayın Bakanımız Erhan Arıklı, bu çalışmaların haziran ayına kadar tamamlanmasını planlıyor, çünkü şirket kurulması, regülasyonu, yönetim kademeleri, yatırım, finansman gibi çok da kolay olmayan süreçleri var. Ben o tarihe yetişebileceği inancındayım. Ondan sonra da hızlıca yol alınabilir. Fiber konusunda zaten Türkiye’de bir tecrübemiz var, Kıbrıs’ta da tecrübeli firmalarımız var. Bununla birlikte fiber konusunu halledip, altyapı konularını rafa kaldırmamız gerekiyor. Bugün yapay zeka, otomasyon ve robotik konularını konuşuyoruz ama altyapı olmayınca bu aşamaya geçmek zor oluyor.
ictkktc.com: Mobil altyapı ve 5G konusundaki yatırımlarınızdan ve 5G test çalışmalarınızdan da söz eder misiniz?
Murat Küçüközdemir: Biz mobilde altyapıyı tamamladık ama yine de yatırımlarımız kesintisiz devam ediyor. Telekom işi yatırım gerektiren bir konu. Biz geçen yıl ciromuzun yüzde 34’ünü yatırıma harcadık, bu yıl yine yüzde 20’nin üzerinde bir meblağı yatırıma harcayacağız. Yatırımlarımız sayesinde müşterilerimize dünyayla yarışan kaliteyi sunmuş oluyoruz. 5G lisansını Turkcell Grubu’nda alan ilk operatör olduk. Turkcell olarak 5G’de de yerli ve milli teknolojilerin olmasını destekliyoruz. Türkiye’de de bu konuda çalışmalar var. Bu çalışmaların ilerlemesi, fiber altyapının hayata geçirilmesi yine de 2-3 yıl süre alacaktır. Burada 5G ihalesinde lisanslar verilirken, 4,5G’nin başlamasından 5 yıl sonra 5G hizmetine başlanacak diye sözleşmede yer aldı. Bunu taraflar arzu ederse 1 yıl öne çekebilir diye bir madde de konuldu. Bu da Eylül 2027 oluyor. Biz de Turkcell olarak çalışmalarımızı buna göre yapıyoruz. Burada 5G frekansımızın da olması nedeniyle gerçek anlamda 5G deneyimini testlerde gösterebilecek durumdayız. Şu anda Kuzey Kıbrıs’ta 5G test çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bunun çıktılarını da Türkiye’deki ana şirketimizdeki teknik ekiplerimizle değerlendiriyoruz. 2014’te yapılan LTE testlerinin çıktıları Türkiye’deki şebekelerde bazı optimizasyonların önceden yapılması için bir done oluşturmuştu. 5G’nin testlerini de bu anlamda önemsiyoruz. Kıbrıs’ta çok büyük sanayi tesisleri yok. 5G’nin önemli kullanım alanlarından biri de wi-fi’nin yetişemediği, güvenliğin daha üst seviyede olduğu yerlerde kullanmak. Kıbrıs’ta turizm, tarım, teknoloji sektörleri ön planda. 5G’yi pilot uygulama ve hız olarak hem grubumuza hem de toplumumuza göstermek için canla başla çalışıyoruz.
