_{Bülent TAŞ bulent.tas@yeniekonomi.com.tr
Nazmi KARYAĞDI nazmi.karyagdi@yeniekonomi.com.tr}

 

Marmara depreminden sonra (1999) kamunun acil finansman gereksinimini karşılamak amacıyla Gider Vergileri Kanunu’na eklenen Özel İletişim Vergisi, geride kalan 20 yıl boyunca olağanüstü bir vergi olmaktan çıktı ve Devletin olağan gelir kaynaklarından bir haline geldi.

Özel İletişim Vergisi (ÖİV) ilk getirildiğinde geçiciydi, bir defaya mahsus ve kanundaki ifadesiyle sadece “cep telefonu işletmecileri tarafından verilen her çeşit, tesis, devir, nakil ve haberleşme hizmetleri” için getirilmişti.

 

Haberleşme Sektörü Büyüklükleri Türkiye-1999
Sabit telefon abone sayısı	17.911.722
GSM abonesi	3.300.000
İnternet abone sayısı (sabit + mobil)	0
Araç telefonu abone sayısı	121.000
Uydu TV Platformu abone sayısı	0
Kablo TV abone sayısı	750.290
IPTV abone sayısı	0

Kaynak: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu: 2001 Faaliyet Raporu

1999 yılında sadece mobil işletmecilerce sunulan haberleşme hizmetleri için %25 oranında getirilen ÖİV;

· Önce 2000 yılı sonundan 2002 sonuna kadar,

• Sonra da 2003 yılı başından 2003 yılı sonuna kadar uzatıldı.

 

16.4.2004 tarihinde çıkarılan 5228 sayılı Kanun ile de ÖİV kalıcı hale getirildi ve bir deprem vergisi olmaktan çıkarıldı.

Ayrıca ÖİV’nin kapsamı genişletildi.

Sabit telefon da dâhil olmak üzere bütün telekomünikasyon hizmetleri ve uydu platformu veya kablo üzerinden televizyon hizmetleri de vergi kapsamına alındı.

Ancak oran, mobil iletişim dışındaki hizmetler için %15 olarak belirlendi.

2017 sonuna kadar üç oranlı ÖİV: %5, %15, %25. Sonrasında %7,5

2017 yılı sonuna kadar farklı hizmet türlerinde üç ayrı ÖİV oranı uygulandı: %5, %15 ve %25.

1 Ocak 2018 ile birlikte elektronik haberleşmede tek oranlı bir sisteme geçildi.

Yeni düzenleme ile artık ÖİV kapsamına giren tüm elektronik haberleşme hizmetleri %7,5 oranında vergilenecekti.

Eski oranlar ile yeni ve tek oranı karşılaştırdığımızda, sabit telefon ve GSM telefon görüşmelerinde (ses) bir düşüş söz konusu olurken mobil ve sabit internet hizmetlerinde artış söz konusu olmuştu.

Oran değişikliklerini tüm haberleşme hizmetleri için bir tabloda birleştirdiğimizde şöyle bir resim ortaya çıkıyordu:

Hizmet Türü	Eski Oran	1.1.2018’de Yürürlüğe Giren Yeni Oran
GSM ses iletişim	%25	%7,5
Sabit ses iletişim	%15	%7,5
GSM SMS	%25	%7,5
GSM internet	%5	%7,5
Sabit internet	%5	%7,5
Dijital platformdan TV	%15	%7,5
Kablo TV	%15	%7,5
IPTV (TİVİBU vb.)	%15	%7,5
Web TV	0	0

 

Oran değişikliğinin sonuçlarını nasıl tahmin etmiştik?

Oran değişiklikleri henüz yürürlüğe girdiğinde, ICT Media Dergimizin Ocak-2018 sayısında değişikliklerin parasal sonuçlarını şöyle tahmin etmiştik:

“Sabit telefon kullanıcılarının ödedikleri vergi azalacak. Aynı şekilde cep telefonlarını daha ziyade iletişim için kullananların da ödediği vergi azalacak.

Dijital platform TV, IPTV, kablo TV kullanıcılarının da ödeyeceği vergi azalacak.

Ancak gerek sabit gerekse mobil internet kullanıcılarının ödeyecekleri ÖİV ise %5’ten %7,5’e çıkacak.

BTK tarafından yayınlanan 3 aylık Pazar Verileri incelendiğinde; sabit telefon ses trafiğinin azalmakta olduğu, internet ve genişbant internet abone sayılarında ve trafiğinde devamlı bir artış olduğu, görülmektedir.

Öte yandan mobil işletmecilerin data gelirlerinde ise artış olduğu görülmektedir.

Devletin vergi gelirleri açısından bakıldığında oran artış ve azalışlarının ÖİV gelirlerinde bir kayba yol açmayacağı hatta data kullanımındaki artış trendi neticesinde bir miktar artış yaşanabileceği de mümkün gözüküyor.”

İki yıllık uygulama Devlet Bütçesinde ne getirdi?

Haberleşme hizmetlerinde tek oran uygulamasının iki yılını geride bıraktık. 4 milyar’dan 5 milyara doğru gitmekte olan ÖİV gelirleri 2018’e doğru geldiğimizde bir azalma trendine girmişti.

Esasen bu azalmanın nedeni teknolojide “yakınsama” olarak adlandırılan, haberleşme hizmetlerinin birbirine doğru iyice yaklaşmış hatta içiçe geçmiş olmasından kaynaklanıyordu.

Hizmetler bu kadar içiçe geçerken birbirinden farklı oranlarla sektörü doğru ve adil bir şekilde vergilendirebilmek zamanla imkânsız hale gelmeye başlamıştı.

Daha açık bir ifadeyle teknolojideki yakınsamaya karşı vergi uygulaması yetersiz kalıyordu.

Yüzde 7,5’lik tek oran ise, oran farklılaşması nedeniyle ortaya çıkan karmaşaya ve uygulama zorluklarına bir son veriyordu.

Öte yandan Devletin de etkin ve adil vergi toplayabilmesine imkân sağlıyordu.

Nitekim iki yıllık uygulama sonucunun tam da bizim yaptığımız tahmine uygun olduğunu görmekteyiz.

Devlet oran farklılıklarının olduğu 2017’de 3 milyar 816 milyon Lira ÖİV toplamışken 2018’de bu tutar bir miktar düşüşle 3 milyar 440 milyon liraya inmiş 2019’da ise 4 milyar 14 milyon liraya yükselmiştir.

Dolayısıyla da tahminimiz doğru çıkmış ve oran azaltımı ilk yıl vergi gelirini bir miktar azaltmışsa da ikinci yıl ciddi bir şekilde artış gerçekleşmiştir.

 

YILLAR	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019
ÖİV TUTARI (bin TL)	4.264.791	4.120.754	4.418.994	4.472.917	4.545.452	4.640.204	4.731.654	4.975.809	3.816.853	3.440.421	4.014.077
Yıllık Ort. TÜFE	6,25	8,57	6,47	8,89	7,49	8,85	7,67	7,78	11,14	16,33	10,25

Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı