Özellikle pandemi gibi birçok kriz süreci geçiren girişimciler ve şirketler finansal anlamda doğru kararları veremedikleri için zor zamanlar yaşayabiliyorlar. Siyah kuğu olarak adlandırılan ve beklenmeyen derecede büyük olan krizlerin sonucunda şirketler ve girişimler varlıklarının %20’si ile %90’ı kaybedebiliyorlar. Bu çoğu için pazardan çıkış veya iflas anlamına gelebiliyor. Büyük emeklerle başlanılan ve devam eden bu tür süreçler hem motivasyon hem psikolojik hem de ekonomik olarak büyük zararlar verebiliyor. Kurumları ve kişileri daha kısa vadeli ve katma değeri olamayan kazanç kapılarına yönlendirebiliyor. Bir ülke ekonomisi için inovasyonun ve girişimciliğin uzun vadede üst düzeyde önemli olduğunu biliyoruz. Bu yüzden en başta girişimcilerin kriz dönemlerinde gerekli maddi önlemleri alması ve bunları tutarlılık ile uygulaması krizden çıkış şansını arttıracaktır.

Bunun için 2 tip önerim var. Bir tanesi kriz dönemi boyunca belli bir süre boyunca uygulanması gereken Varlık Koruma Programı (VKP), diğeri ise zamansız olarak harcamaları ve gelirleri kontrol etmenizi sağlayan Dengeli Harcama Modeli (DHM).

Beklenmeyen bir kriz yaşadığınız zaman yapmanız gereken ilk şey net varlığınızı hesaplamak olacaktır.

Net Varlığınız=Toplam Varlığınız (kasadaki para+ Makine teçhizat+Araçlar+gayrimenkuller vs)- Toplam Borçlarınız (banka+devlet+kişisel borçlar)

Eğer net varlığınız negatif ise ve ufukta bunu pozitife çevirecek bir iş gözükmüyorsa derhal stop-loss (kaybı durdurmak) yaparak elinizde kalan varlıklarınızı paraya çevirmeniz ve iş modelinizi değiştirerek devam etmeniz sağlıklı olabilir. Burada en kritik olan ve maalesef tam olarak tahmini mümkün olmayan veri krizin olmasından çok ne kadar süreceğidir. Ne kadar çok ayakta kalabilirseniz kriz azaldığında o kadar hızlı büyüyeceğinizi unutmayın.

Eğer net varlığınız pozitifse o zaman VKP programını 6 aydan kısa olmayacak şekilde uygulamaya başlayabilirsiniz. Bunun için,

• Önemi görece olarak az olan varlıklarınızı nakde çevirin,
• Acil olmayan ve işleyişi az etkileyen harcamaları durdurun,
• Satışlarınızda karlılıktan çok gelirinizi (cironuzu) arttıracak faaliyetlere agresif bir şekilde devam edin,
• Devlet kurumlarının uygulamaya aldığı uygun destek programlarına eksiksiz evraklarınızla başvurun,
• Girişiminizin normal bir zamanda nasıl devam edeceği üzerine bir iş planı hazırlayarak potansiyel yatırımcılardan yatırımcı ve ortak arayışına gidin,
• Stratejik ortaklıklara önem verin. Bazı şeyleri sadece para ile değil ilişki ile yaptırabileceğinizi unutmayın,
• Eğer takımınızda gerekli yetkinlikler varsa takas usulü ile bazı ihtiyaçlarınızı karşılamayı deneyin.

Yukarıda yazdığım maddeleri 6 aydan az olmayacak şekilde belli bir zaman için uygulamayı ve planlamayı ihmal etmeyin.

Yine net varlığınız pozitif ise, yaptığınız harcamaları tamamı ile durdurmak büyümenizi engelleyebilir, sürekli harcama yapmak elinizdekileri riske atmanıza sebep olabilir. Bunun için DHM modelini sürekli olarak uygulamanız uygun olacaktır. DHM modelinde,

• Özellikle karlılığınızı arttıracak olan ürün değişimlerini izleyin ve uygulayın,
• Pazarlama harcamalarını tamamı ile kesmeyin, az harcama yaparak daha etkili pazarlama kanallarını düşünün,
• Takımınızdaki kişilerin işlerine son vermek yerine onları daha verimli değerlendirin,
• Motivasyonu tamamı ile düşürücü harcama kısıtlamalarından kaçının. Motivasyonun düşmesi ve moral bozukluğu sizi ileri değil geri götürecektir.
• En kritik takım oyuncularınıza eksiksiz olarak maaş ya da ücretlerini ödemeye devam edin.
• İş modelinizi tekrar gözden geçirin, yeni gelir modelleri ve yeni müşteriye ulaşma kanallarını düşünün.
• Kriz dönemlerinde insanların panik ve korkularını rahatlatacak olan ürün değişikliklerine zaman ayırın.

VKP ve DHM’yi dengeli bir şekilde uyguladığınızda daha az nakit yakarak, batma, iflas veya zarar etme durumlarındaki riskleri azaltmış olursunuz.