Kripto paralar ve NFT'lerden kazanılan ve kaybedilen tutarlar sıkça konuşulmaya başlandı. Blockchain teknolojisi ile binlerce projenin ortaya çıktığına şahit oluyoruz. Bazıları büyük zararlar bazıları ise büyük karlar getiriyor. Finans teorisinde bir deyiş vardır: "Yüksek risk, yüksek getiri" Aslında burada "risk" olarak söylenilen şey varlığın piyasada ne kadar oynak olduğu, yani ne kadar ön görülemez olduğu ile ilgilidir. Ön görülemez bir varlık çok kısa süre içerisinde çok kazandıracağı gibi çok büyük kayıpları da yaşatabilecektir. Aslında kripto varlık piyasası temel ekonomi kurallarından çok büyük farkı olmayan özellikler taşıyor. İşin ayrıştığı nokta ise merkezi bir karar vericinin olmaması olayın nerdeyse tamamının psikolojik ve sosyolojik faktörlere bağlı olmasıdır.

Benim kendi düşüncem kripto varlık piyasası balonunun belli bir süre sonra mutlaka söneceği yönündedir. Ancak belli bir yaşın üzeri çok iyi hatırlar; 2000 yılında yaşanan dotcom balonu da patlamıştı. Birçok internet şirketi bu süreç sonrasında batmıştı. Aradan 22 yıl geçti, internet hayatımızdan çıktı mı? Tabiki hayır. Bütün iş yapış ve iletişim kurma şekillerimiz değişti. Aynı sürecin blockchain teknolojisi ve dolayısı ile kripto varlık piyasasında da yaşanacağını tahmin edebiliriz.

Şimdi gelin bir kripto varlığı değerlerken nelere dikkat edebileceğimizi bu piyasanın teknik jargonuna çok girmeden basitçe ve kısaca gözden geçirelim:

Güvenlik

Blockchain teknolojisi merkeziyetçi bir yapı olmadığından kimse sizin zararlarınızı karşılamakla yükümlü olmayacaktır. Burada kripto varlık ile ilgili işlem yapanların belli bir konsensusta olması ve baştan belirlenen proje kurallarına uyulması o varlığın güvenirliğini arttıracaktır. Yani varlığı elinde bulunduranlar ile proje sahiplerinin doğru yönetişim ilkeleri içinde olması buradaki en kritik faktördür.

Likitide

Likitide bir kripto varlığın ne kadar şeffaf, stabil ve güvenli bir şekilde bildiğimiz kaydi paralara dönüştürülme durumudur. Eğer kripto varlık güvenilir pazar yerlerinde başlarda listeleniyorsa, projenin raporuna sadık kalınıyorsa ve proje sahipleri gerekli yatırımları yaparak belli kazançlardan sonra paralarını çekip gitmiyorsa(rug pull), bu o varlığın daha değerli olduğu algısını yaratabilir. Burada önemli bir noktada çok fazla varlığın ortaya sürülmesi ve dağıtılması, varlığın değerini aşağıya doğru baskılayabilir.

Pazar Duruşu

Bu piyasanın çok kısa bir geçmişi olduğu için pazar duruşu olarak tam bir kazanan olduğunu söylememiz doğru olmaz. Ancak kripto varlığın dayandığı projenin sadece iki sözle desteklenmesi, ciddiyetsiz bir ortam yaratacak ve varlığın değerini uzun vadede düşürecektir. Bu yüzden projenin işe yarar olması, arkasındaki ekibin sürekli iletişim kurması ve kazanılan varlıkların belli bir faydaya bağlanması, varlığın pazar duruşunu sağlam kılacaktır.

Takım

Projenin arkasındaki takımda kaç kişinin olduğu, yetkinlikleri projenin ne kadar sahiplenildiğini gösterecek ve projenin değerini arttıracaktır.

Pazarlama

Projenin pazarlamasında dikkat etmeniz gereken en önemli metrikler; oluşan kominitede kaç kişinin olduğu, projenin web sayfası ve onun ne kadar güncel tutulduğu, sayfaya olan aylık ziyaret ve diğer sosyal medya platformlarında projeden ne kadar bahsedildiğini sayabiliriz.

Kıtlık

En temelde kripto varlıkta arz-talep yasalarına göre çalışmaktadır. Bir varlık ne kadar az bulunursa değeri o kadar çok olacaktır. Bu yüzden projenin bütün kullanıcılarına kripto para dağıtmak yerine arzı kısıtlayıcı önlemlerin dengeli bir şekilde alınmış olması, varlığın piyasa değerini daha yukarda tutacaktır.