Metaverse, telekomünikasyon endüstrisi için hem bir meydan okuma hem de önemli bir fırsat sunan çok güçlü bir eğilim. Bazı uzmanlar bunun geçici bir heves olduğunu düşünseler de Metaverse'ün: (1) telekom endüstrisinde altyapı düzeyinde yapısal değişiklikler gerektirdiğine ve (2) ona aktif olarak katılan telekom şirketleri için değerli ekonomik ve stratejik faydalar sağlayacağı düşünülüyor. Bu bağlamda, altyapıdan yararlanarak yeni iş modelleri oluşturmaya ve "tek bir hizmet noktası" olarak Metaverse'e aktif katılım yoluyla telekomünikasyon şirketleri için çok büyük fırsatlar bulunmakta.

Metaverse: Altyapıdan Daha Fazlası

Metaverse, telekomünikasyon için altyapıdan daha fazlası anlamına gelir. Ele alınması gereken altyapı için yapısal değişiklikler yanında, buna aktif olarak katılan telekom şirketleri için metaverse ekonomik ve stratejik faydalar da sunuyor. Bu fırsatı yakalamak için veri hızı şarttır ve telekomünikasyon şirketleri, yalnızca veri gelirleri elde etmek için altyapıya yatırım yapmak yanında dikkatli bir şekilde ayarlanmış aşağı yönlü para kazanma modellerini de benimsemek için geçmişten ders almalıdır.

Üç ilgili güç, telekom şirketlerinin Metaverse stratejilerinde ve taktiklerinde inisiyatif alma zorunluluğunu ortaya koyuyor. Birincisi, talebin göz ardı edilemeyecek kadar büyük olması muhtemeldir. Metaverse fırsatının boyutuyla ilgili ilk tahminler, neyin dahil olup neyin dahil edilmediğine ilişkin farklı varsayımlara ve tanımlara bağlı olarak 750 milyon ABD Doları ile 2030 yılına kadar 13 trilyon ABD Doları arasında muazzam bir aralıkta olsa da Metaverse'nin telekomünikasyon şirketleri için büyük bir yeni pazarı temsil ettiği açıkca görünüyor. Örneğin Ericsson, 5G sabit kablosuz erişimin sunduğu fırsatın 2022'de 5 milyar dolar, 2025'te 21 milyar dolara ve 2030'da 53 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyor.

İkincisi, başarısızlık veya katılmama riski operatörün varlığının sürmesi konusunda önemli olabilecektir: Amazon Web Services (AWS) ve Microsoft Azure gibi hiper ölçekleyiciler, Metaverse'nin gerektirdiği altyapıyı garanti edemeyen telekom oyuncularının hemen ardından gelecek. Hem yerel hem de küresel oyuncuların, Metaverse pazarı için yeni hizmetler oluşturmak ve başlatmak için sürekli olarak yeni kullanım örnekleri geliştirmesi gerekecek.

Üçüncüsü, özellikle Z kuşağından gelen tüketici davranışı, Metaverse ürünlerine olan talebin zaten ana akımda olduğunu gösteriyor. Örneğin, Obsess tarafından yapılan yakın tarihli bir araştırmaya göre, Z kuşağı sanal alışveriş yapanların %75'i zaten bir video oyunu içinde bir sayısal ürün satın almış durumda. Bu nesil tüketicilerle bağlantı kurmak için telekom şirketleri, Metaverse hizmetlerine ve yeteneklerine yatırım yapmalıdır.

Bu üç faktör göz önüne alındığında, telekom şirketleri, hem altyapı hem de doğrudan katılım yoluyla Metaverse'ün yükselişinden nasıl yararlanabileceklerini keşfetmelidir. Bu yeni pazarla etkili bir şekilde ilişki kurmanın, telekomünikasyon şirketleri için sağladığı faydalar arasında, karbon kullanımı ve iş gücü dış kaynak da dahil olmak üzere artan gelirler ve bunu elde tutma yoluyla büyüme gibi birçok eksende yeni verimlilik kazanımları yer alıyor.

Milyarlarca Dolarlık Bir Fırsat

Metaverse, veri talebinin ve dolayısıyla gelirlerin hızla artmasını sağlayacak. Kaliteye bağlı olarak, ortalama bir sanal gerçeklik (VR) Metaverse kullanıcısı, bir HD video akışı için gerekenden beş ila 40 kat daha fazla veriye ihtiyaç duyar. Ultra düşük gecikme gereksinimlerinin zorluğuna ek olarak, küresel şebeke altyapısının, Metaverse'ü tüketicilerin evlerine getirmek için elden geçirilmesi gerekiyor. GSMA Intelligence'a göre, 527 milyar doları 5G şebekelerine harcayacak olan telekomünikasyon firmaları hali hazırda bu tür girişimlere yoğun bir şekilde para harcıyor ve mobil operatörlerin 2022-2025 yılları arasında şebeke iyileştirmelerine küresel olarak 720 milyar dolar kadar yatırım yapması bekleniyor. Bu arada,  2022-2030 yılları arasında yalnızca Avrupa Birliği'nde fiber altyapı geliştirilmesi için 88 milyar dolar harcanacağını tahmin ediyor.

Analistler tarafından yapılan tahminler, Metaverse'ü neyin oluşturduğunun farklı tanımları ve pazarın yeni ortaya çıkan doğası nedeniyle değişiklik gösterse de, fikir birliği, fırsatın çok büyük olduğu ve büyümekte olduğu yönündedir.

Ericsson'a göre, verilere atfedilebilir gelirlerin ötesinde, proaktif telekomünikasyon firmaları, on yıl içinde küresel olarak 5G özellikli sayısal hizmetlerden ve kullanım örneklerinden doğrudan gelir olarak toplam 130 milyar dolardan fazla kazanabilir. Bazıları bunu yüksek riskli ve telekomünikasyon şirketlerinin ana faaliyet alanı için ikincil olarak görse de, en yenilikçi firmaların ortak girişimler, ortaklıklar ve bazı durumlarda bağımsız ürün ve hizmet geliştirme yoluyla bu pazardan yararlanmanın yollarını bulacakları tahmin edilmekte.

Halihazırda öngörülen kalitede sürükleyici bir Metaverse deneyimini desteklemek için telekomünikasyon şirketleri, gecikmeyi azaltma, simetrik bant genişliği geliştirme ve genel şebeke hızını artırma yeteneklerinde büyük bir değişiklik yapmalıdır. Yerel bilişim, ultra düşük gecikmeli iletişim ve bulut bilişim, bunu başarmanın anahtarı olacaktır.

Genel bulut bilgi işlem platformları, kuruluşların özel veri merkezlerini, altyapılarını herhangi bir konuma genişleten ve bilgi işlem kaynaklarını gerektiği gibi ölçeklendirmelerine ve azaltmalarına izin veren küresel sunucularla tamamlamalarına olanak tanır. Bu hibrit genel-özel bulutlar, kurumsal bilgi işlem uygulamaları için benzeri görülmemiş esneklik, değer ve güvenlik sunar.

Bununla birlikte, dünya çapında gerçek zamanlı olarak çalışan yapay zekâ uygulamaları, genellikle merkezi bulut sunucularından çok uzaktaki uzak konumlarda, önemli miktarda yerel işlem gücü gerektirebilir. Ayrıca bazı iş yüklerinin, düşük gecikme süresi veya veri yerleşimi gereksinimleri nedeniyle şirket içinde veya belirli bir konumda kalması gerekir.

Bu nedenle birçok kuruluş, yapay zekâ uygulamalarını verilerin üretildiği yerde gerçekleşen işlemeyi ifade eden sınır bilişim kullanarak devreye alır. Uzakta, merkezi bir veri rezervinde iş yapan bulut bilişim yerine, sınır bilişim verileri yerel olarak bir uç cihazda işler ve depolar. Ve bir internet bağlantısına bağımlı olmak yerine, cihaz bağımsız bir şebeke düğümü olarak çalışabilir.

Yerel (lokal) bilişim ise genellikle bir kuruma ait binadaki bilgisayarı ifade eder ve bir lokal alan şebekesi olarak düzenlenir. Bu, ortam, cihazlar arasında uzaklık vb. için çok özel koşulları içeren genellikle bir kampüste ya da binada bulunan bir şebekedir.

Metaverse, Etkinleştirici Teknolojileri Gerektirir

Telekom operatörlerinin, aşağıdakiler de dahil olmak üzere Metaverse'e tam olarak katılmak için altyapıdan yapay zekaya (AI) ve mantıksal analize kadar önemli etkinleştirici teknolojiler geliştirmesi gerekecek.

Gerçekten Sürükleyici Bir Deneyim İçin Yerel Bilişim

Metaverse, kullanıcıların sanal bir dünyaya tamamen girmelerini sağlamayı amaçlamaktadır. Metaverse tamamen katılımcı hale gelecekse, herhangi bir zamanda çok sayıda kullanıcı ile sanal dünya arasında eşzamanlı görsel-işitsel bilgi akışlarına ihtiyaç duyacaktır. Böyle sürükleyici bir deneyim, önemli miktarda yerel hesaplama (bilişim)  gerektirir. Yerel bilişim, performansta büyüklük sırasına göre bir iyileştirme gerektirecektir. Metaverse, bir telekomünikasyon şebekesinin hemen hemen her düğümünde bulunan uç veri merkezleriyle bugün tipik olarak sağlanandan 1000 kat daha fazla hesaplama verimliliği gerektirecektir. Metaverse, yalnızca büyük miktarda bilgi işleme gücü değil, aynı zamanda gerçek zamanlı işlem ve yapay zekâ bilişim yetenekleri de gerektirecektir.

Gecikmesiz Bir Deneyim İçin Ultra Düşük Gecikmeli İletişim

Metaverse, kullanıcılar arasında eksiksiz, anlık ve çok taraflı bilgi akışları gerektirir. Kullanıcıların Metaverse'e tamamen katılmasına olanak tanıyan gerçekçi, gecikmesiz bir deneyim sağlamak için yeni, düşük gecikmeli (bir ila beş milisaniye), neredeyse anında iletişim yöntemlerinin geliştirilmesi gerekecek. Yeterince düşük gecikme süresi nedeniyle belirli kullanım durumlarını oluşturmak için mücadele eden Meta'da gördüğümüz gibi, bu büyük bir zorluk teşkil ediyor.

İnternet omurgaları da dahil olmak üzere şebekeler, yeni veri akışlarını işlemek için önemli ölçüde artırılmış verim gerektirecektir. Bu, yalnızca fiber ve 5G tarafından sağlanan çoklu Gigabit şebekeleriyle değil, aynı zamanda 5G "katmanlama" ve gecikmeyi optimize eden yenilikçi teknolojilerle de elde edilebilir.

Toplu Ölçekte Etkileşimler İçin Gelişmiş Bulut Bilişim

Metaverse, kullanıcılar oturum açıp kapattıkça dahili olarak var olmaya ve gelişmeye devam edecektir.  Şu anda, çok oyunculu çevrimiçi oyunların sayısı maksimum olarak yüzlerce ile sınırlıdır ve bu nedenle hala yönetilebilir durumdadır. Gerçekten küresel bir Metaverse sağlamak için bulut bilişim performansının büyüklük sırasına göre iyileştirilmesi gerekir. Bunu başarmak için telekomünikasyon şirketleri, sürekli veri aktarımının yanı sıra sürekli bir bulut bilişim kapasitesine yatırım yapmalıdır.

Telekomünikasyon Şirketlerinin Faaliyetlerini Kolaylaştırmak İçin Analitik ve Yapay Zeka Yetenekleri

Mantıksal analiz ve yapay zekanın işlevsel alanı Metaverse ile birleştiğinden, telekomünikasyon firmalarının kimlik, faturalandırma ve işlem yönetimine de dikkat etmesi gerekecek. Metaverse'de müşteri veri yönetimi ve mülkiyeti ile ilgili bir endişeye ek olarak, aynı zamanda güvenli işlemler (ödemeler) de gerekli olacaktır. Telekom operatörleri hem veri yönetimini hem de gerekli ödeme yeteneklerini desteklemek için bir mantıksal analiz ve yapay zekâ katmanının oluşturulmasıyla desteklenen, gelirler ve para kazanma için yeni yollar yaratmada altyapı etkinleştirmenin ötesinde önemli bir rol oynayacaktır.

Gizlilik ve Güvenli Altyapı

Telekomünikasyon şirketlerinin Metaverse dışında gizliliği, kimlik doğrulamasını ve veri yönetimini garanti eden "güvenilir bir taraf" olarak konumlandırılması göz önüne alındığında, sanal dünyalar daha karmaşık hale geldikçe bu muhtemelen telekomünikasyon şirketlerinin Metaverse'deki rolünün bir başka önemli yönü haline gelecektir.

Ortaklıklar ve “Yalnız Başlamak”: Telekom Operatörleri İçin Olasılıklar

Abartı ve fırsatlar arasında gezinen telekomünikasyon şirketleri, Metaverse'ün potansiyelinden yararlanma konusunda değişik yollar izlemekte. Altyapı tedariki açık bir fırsat olsa da, bu bakış açısından incelediğimiz gibi, bazı telekomünikasyon şirketleri Metaverse kümesinin daha yenilikçi ve riskli katmanlarını araştırmış ve bunlardan yararlanmıştır.

Metaverse’ün altı mimari katmanı

-Deneyim süreci; Hem tüketiciler ve hem de işletmeler için, sanallık ve gerçeklik arasında yeni karma kullanım ve iş modellerinin yaratılmasını sağlar,

-İnsan-makine arayüzleri; İnsanın genişletilmiş gerçeklik ile deneyim ve etkileşime girmesini sağlar

-Genişletilmiş gerçeklik; Fiziksel gerçekliği değiştiren veya artıran sürükleyici gösterim,

-Dünya motoru(engine); Hassas sayısal simülasyonlar ve modeller oluşturmayı amaçlayan grafik, mantık, fizik ve varlık motorlarından oluşan yazılım katmanı.

-Altyapı; Sanal ortama giriş, etkileşim ve kalıcılığı sağlayan fiziksel katman (şebeke, bilişim, depolama),

-Anahtar etkinleştiriciler; Mimarinin diğer katmanları tarafından gerekli olan anahtar teknolojiler.

Altyapı

Altyapı Neden Telekomünikasyon İçin Önemlidir?

Metaverse içindeki telekomünikasyon katılımının birincil katmanı altyapı olacaktır. Bant genişliği, gecikme süresi, yerel bilgi işlem ve bulut bilişimin tedarik edilmesi ve iyileştirilmesi halihazırda telekomünikasyon şirketlerinin yetkinliği dahilindedir ve bu alandaki büyümeden yararlanmaları muhtemeldir. Buradaki zorluk, Metaverse'nin yükselişiyle bant genişliği ve gecikmenin tüketiciler için artan önemi ve ayrıca telekomünikasyon şirketlerinin yüksek bant genişliği, düşük gecikmeli altyapı ile bu talebe hızlı bir şekilde yanıt verme yeteneği olacaktır. Ayrıca, telekomünikasyon şirketleri hızlı ve etkili bir şekilde hareket etmezse hiper ölçekleyicilerin (ör. Amazon ve SpaceX) oluşturacağı tehdide de hazırlıklı olmalıdırlar. 

Başkaları Gelecekte Ne Yapabilir?

Telekom şirketleri ve OTT (Over-the-top: İnternet üzerinden TV ve film izleme yöntemi)  içerik sağlayıcıları ile hiper ölçekli bulut platformu oyuncuları arasındaki ortaklıklar ve yakın çalışma ilişkileri, başarının anahtarı olacaktır. Metaverse, altyapıda önemli yatırım gerektirecek ve iki kritik sorun ortaya çıkaracaktır:

1. Telekom şirketleri bu yatırımı kendi başlarına yönetemeyecek.
2. Bu tür bir yatırımı tek başlarına gerçekleştirmeye çalışırlarsa, yatırımlarından yeterli getiri elde edemezler (bu, Metaverse’ün diğer katmanlarını yakalamak için kaldıraç olarak kullanılamıyorsa).

Bu nedenle telekomünikasyon şirketleri, altyapıya ortak yatırımı teşvik etmek için OTT'leri ve diğer şirketleri aktif olarak devreye sokmalıdır. Metaverse için temel altyapı sağlayıcıları olarak, telekomünikasyon şirketleri bu tür ilişkileri müzakere etmede avantaja sahiptir.

Telekomünikasyon Firmalarının Bu Alana Girmeden Önce Nelere Dikkat Etmesi Gerekiyor?

Altyapı katmanının önemi, telekomünikasyon şirketlerinin gelir elde etmek için kritik rollerinden nasıl yararlanabilecekleri sorusunu gündeme getiriyor. Geleneksel firmadan tüketiciye (B2C) veri satış modelini takiben, Metaverse kullanıcılarının artan veri talebiyle gelirlerin artmasını bekliyoruz. Metaverse ayrıca iş modeli yenilikleri olasılığına yol açar. Telekomünikasyon şirketlerinin göz önünde bulundurması gereken bir yol, hizmetlerini sağlamak için büyük ölçüde yüksek kaliteli altyapıya güvenen alt oyuncularla ortaklıklar kurmaktır. Hem B2B2x (birden çok tarafın (B'ler), ister işletmeler ister tüketiciler olsun, her türlü son müşteri (X) için yeni hizmetler oluşturup sunduğu, büyüyen bir iş modelidir) hem de satış sonrası gelir paylaşımı anlaşmalarının gelecekte ağırlıklı olarak öne çıkacağına inanılıyor. Telekom operatörleri, diğer Metaverse oyuncularına altyapı tabanlı toptan satış hizmetleri sunma fırsatı da bulabilir.  Ürünler, yüksek hacimli müşteriler için bant genişliği, gecikme ve güvenilirlik sağlamak üzere hizmet ve talep hizmetlerinin kalitesinin fiyatlandırmasını (ör. 5G katmanlama yoluyla) içerebilir.

Dünya Motoru Neden Telekomünikasyon İçin Önemlidir?

Metaverse'ün sayısal simülasyonunu oluşturan yazılım katmanı olarak Meta, Google ve Baidu gibi küresel oligopollerin (Oligopol: bir piyasaya birkaç şirketin hâkim olması durumu) geliştirmeye öncülük edeceği tahmin edilmekte. Bu birincil eğilime rağmen, SK Telecom gibi yerel telekom şirketlerinin mevcut geniş müşteri tabanlarını ve güçlü markalarını tek başına veya ortaklaşa yerel Metaverse platformları oluşturmak için kullanmaları için alan mevcuttur. Bu tür ortaklıklar, telekom şirketlerinin üçüncü taraf firmaların yazılım mühendisliği uzmanlığından yararlandığını görebilir ve anlaşmalar, Metaverse bant genişliğini garanti ederek Metaverse çerçevesinin diğer katmanlarını içerebilir.

Güney Koreli operatör SK Telecom, özel yan kuruluşu Ifland aracılığıyla dünya motor katmanında erken bir Metaverse oyuncusu haline geldi. SK, müzik ve video deneyimleri biçimindeki sanal gayrimenkul ve fikri mülkiyet de dahil olmak üzere dijital ürünlerle mevcut müşteri durumunu Metaverse platformuna yönlendiriyor. SK, platformunu B2B işbirliğine açarak, eğitim sektöründeki ilk başarısıyla ortaklıklar konusunda da uzun vadeli bir görüşe sahip.

Telekomünikasyon için dünya motorundan iki ana gelir akışı potansiyeli gözlemliyoruz:

1. Gerekli ara katman teknolojisinin geliştirilmesi ve satışı.
2. Distribütör olarak hareket etmek.

İlk fırsat, Big Tech gibi diğer firmaların sağlamak için daha iyi konumlandığı derin uzmanlık ve yetenekler gerektirir ve bu, telekomünikasyona pek uygun bir yaklaşım değildir. Ancak, telekomünikasyon şirketlerinin distribütör rolünde potansiyel olabilir. Metaverse ve içindeki satın alınabilir ürünler oldukça karmaşık ve çok yönlü olacaktır. Telekomünikasyon şirketleri, veri paketleri satarken "paketleyici" olarak hareket edebilirlerse, kullanıcıların Metaverse deneyimleri için tek bir hizmet noktası teklifi geliştirebilirler. Telcos, bu birleştirici rolü güvence altına almaya çalışırken önemli bir rekabetle karşı karşıya kalacak, ancak bu alanda kazanan önemli ölçüde kar elde edecek.

Telekomünikasyon şirketlerinin dağıtım için doğru dünya motoru ortaklarını bulmak üzere hareket etmelerini öneririz. Bu çeşitlilik içeren ekosistemde, telekomünikasyon firmaları, bir Metaverse "paketi" satın almak isteyen kullanıcılar için çağrı noktası haline gelmek üzere birden fazla ortaklık kurmalıdır.

Devamı var…